Stel je voor: je staat in een winkel, ziet een mooie broek en wilt die direct kopen — maar je salaris komt pas over een paar dagen binnen. Dankzij diensten als Klarna en Riverty kun je in webshops tegenwoordig tóch bestellen via de optie achteraf betalen. Maar nu willen betaalbedrijven als Klarna en Adyen deze mogelijkheid ook invoeren voor fysieke winkels, via pinautomaten. Dat leidt tot zorgen bij de Tweede Kamer én bij financieel toezichthouder AFM.
Achteraf betalen = lenen zonder controle
Wat veel mensen zich niet realiseren, is dat je met een achteraf-betaling feitelijk een kortlopende lening afsluit. Je koopt iets, betaalt pas later — meestal binnen 14 tot 90 dagen. Op zichzelf lijkt dat handig, maar volgens de Autoriteit Financiële Markten (AFM) ontbreekt het aan noodzakelijke checks.
Teun van der Velden, afdelingshoofd Krediet bij de AFM, legt uit: “Er is geen controle of mensen het zich kunnen veroorloven. Als iemand deze week een broek koopt via achteraf betalen, en vorige week ook al iets op krediet heeft gekocht, dan ontstaat er een risico op schuldstapeling.”
Zorg over financiële gewenning bij jongeren
De toezichthouder maakt zich vooral zorgen over jongeren die deze methode regelmatig gebruiken. Hoewel achteraf betalen wettelijk pas vanaf 18 jaar mag, blijkt dat jongeren deze diensten volop gebruiken. Veel jongeren ervaren het als “gewoon”, en realiseren zich niet dat ze in feite steeds opnieuw schulden aangaan.
Daarnaast is er geen structurele controle of gebruikers niet al meerdere lopende ‘betalingen achteraf’ hebben bij andere aankopen. Dat kan leiden tot financiële stress, zeker bij mensen met een laag of onregelmatig inkomen.
Politieke roep om ingrijpen
In de Tweede Kamer groeit het verzet tegen het uitbreiden van deze betaalmethode naar fysieke winkels. Kamerleden van meerdere partijen vinden dat de risico’s voor consumenten — met name jongeren — te groot zijn.
Waar traditionele kredietverstrekkers aan strenge regels moeten voldoen, vallen veel van deze betaalbedrijven momenteel buiten de officiële kredietwetgeving. Politici willen dat hier verandering in komt, óf dat het gebruik van deze constructie via pinautomaten helemaal wordt verboden.
Betaalgedrag verandert ingrijpend
Betaaldiensten als Klarna, Adyen, Riverty en Billink promoten achteraf betalen als een laagdrempelige manier van shoppen, zonder direct je rekening te hoeven belasten. Maar gedragswetenschappers wijzen op het psychologisch effect van deze manier van betalen: mensen zijn sneller geneigd meer uit te geven als de betaling is uitgesteld.
Daarnaast verdwijnt bij consumenten het directe verband tussen een aankoop en het uitgavenpatroon. Dit draagt bij aan ongezonde financiële gewoontes, aldus deskundigen.
Toekomst van verantwoord betalen?
De discussie over achteraf betalen raakt aan een bredere trend: de digitalisering van betalingsverkeer en de opkomst van flexibele betaaloplossingen. Hoewel deze innovaties voordelen bieden voor gemak en snelheid, moeten ze volgens veel Kamerleden wel gepaard gaan met voldoende bescherming van consumenten.
Toezichthouders en politici staan voor de uitdaging om nieuwe betaalmethodes te beoordelen op risico’s, transparantie en maatschappelijke impact. Het is duidelijk dat het laatste woord over ‘achteraf betalen bij de kassa’ nog niet is gezegd.
